της Βέρας Ζερβακάκη

Εισαγωγή

Από τη γέννηση του δημοσιογραφικού επαγγέλματος τον 19^ο αιώνα μέχρι τις μέρες μας, ο τρόπος που γίνεται κάποιος δημοσιογράφος στο δυτικό κόσμο αμφιρροπεί στη διελκυστίνδα δύο αντικρουόμενων απόψεων: την ακαδημαϊκή προέλευση και την πρακτική εκμάθηση από τους παλαιότερους (de Burgh, 2003).

Η δημοσιογραφία ήταν και παραμένει ένα ανοικτό επάγγελμα καθώς οι ψηφιακές τεχνολογίες εξελίσσονται (Lewis, 2012). Μέχρι σήμερα, για να γίνει κάποιος δημοσιογράφος δεν αποτελεί προϋπόθεση να έχει ολοκληρώσει δημοσιογραφικές σπουδές, οι οποίες προσφέρονται σε διαφορετικές βαθμίδες και από διαφορετικούς φορείς (πανεπιστήμια, επαγγελματικές ενώσεις, ιδιωτικά κολλέγια, ινστιτούτα), αλλά και με εξειδίκευση σε διαφορετικούς τομείς (αθλητική δημοσιογραφία, ερευνητική δημοσιογραφία κ.ο.κ.). Ωστόσο, σημειώνεται ότι όλο και περισσότεροι δημοσιογράφοι στην Ελλάδα προέρχονται πλέον από πανεπιστημιακά τμήματα Επικοινωνίας και Δημοσιογραφίας.

Παρά τις επιμέρους προσεγγίσεις στο αμφιλεγόμενο ζήτημα της εκπαίδευσης των δημοσιογράφων, αποτελεί κοινό τόπο η παραδοχή ότι στο νέο ψηφιακό και διαρκώς μεταβαλλόμενο περιβάλλον, η δημοσιογραφική παιδεία πρέπει να συνδυάσει τις παραδοσιακές αρχές της δημοσιογραφίας και τη θεωρία με τις σύγχρονες δεξιότητες και την πρακτική (Donsbach, 2014), καθώς η τεχνολογία μοιάζει να εξελίσσεται με γοργότερους ρυθμούς από το εκπαιδευτικό πρόγραμμα που προσφέρουν τα ακαδημαϊκά ιδρύματα.

Επιπλέον, στην εποχή της ψηφιακής τεχνολογίας και της τεχνητής νοημοσύνης την οποία διανύουμε και η αγορά εργασίας διαρκώς εξελίσσεται και εξειδικεύεται σε επιμέρους τομείς (Broussard et al., 2019, Hansen et al., 2017), προκύπτει επιτακτική η ανάγκη για τη δια βίου κατάρτιση των επαγγελματιών δημοσιογράφων σε θέματα ψηφιακής δημοσιογραφίας και Τεχνολογίες Πληροφορικής και Επικοινωνιών (ΤΠΕ) (Bidzilya et al., 2022).

Η εποχή, κατά την οποία ο δημοσιογράφος εργαζόταν για το μεγαλύτερο αν όχι για το σύνολο του εργασιακού του βίου σε ένα μέσο ενημέρωσης, με σύμβαση αορίστου χρόνου, μοιάζει να έχει παρέλθει ανεπιστρεπτί. Σήμερα, προσπαθεί να επιβιώσει σε ένα ιδιαίτερα επισφαλές εργασιακό περιβάλλον με τη μισθωτή εργασία να υποχωρεί από τη θέση του κανόνα και να δίνει τη θέση της σε μία νέα πολυεπίπεδη εργασιακή δικτυακή πραγματικότητα (Cohen, 2015, Josephi & O’Donnell, 2023).

Ο κάθε επαγγελματίας στον χώρο της ενημέρωσης πρέπει να είναι σε θέση να παράγει περιεχόμενο για έντυπα, οπτικοακουστικά και διαδικτυακά μέσα ταυτόχρονα και να γνωρίζει πώς να το προωθεί με τη χρήση των ψηφιακών μέσων με στόχο ένα ισχυρό προσωπικό brand name (Hanusch & Bruns, 2017).  

Ποιο είναι το γνωστικό επίπεδο των δημοσιογράφων στη χρήση των Νέων Μέσων σήμερα; Αν οι νεότεροι δημοσιογράφοι είναι γηγενείς στον κόσμο της τεχνολογίας, πόσοι εξοικειωμένοι είναι οι μεγαλύτεροι σε ηλικία δημοσιογράφοι με τις ψηφιακές απαιτήσεις του επαγγέλματος;

Αναζητώντας την επανακατάρτιση των δημοσιογράφων

Αναζητώντας απαντήσεις σχετικά με την αξία της επανακάρτισης στο δημοσιογραφικό κόσμο (Reed et al., 2020), ιδίως της μεγαλύτερης γενιάς, εκπονήσαμε έρευνα που είχε στόχο να ψηλαφήσει το γνωστικό έλλειμμα των επαγγελματιών δημοσιογράφων μεγαλύτερης ηλικίας στις ψηφιακές δεξιότητες και στα νέα μέσα, παρά την εξοικείωσή τους με τη χρήση των ηλεκτρονικών υπολογιστών. Αφορμή για να διερευνήσουμε αυτά τα ερωτήματα ήταν τα αποκαλούμενα «σεμινάρια της ΕΣΗΕΑ». Η Ένωσις Συντακτών Ημερησίων Εφημερίδων Αθηνών (ΕΣΗΕΑ) κατά την περίοδο 2019-2022 υλοποίησε πέντε κύκλους εκπαιδευτικών σεμιναρίων με θέμα τα Νέα Μέσα. Παρ’ όλο που ο αρχικός σχεδιασμός περιλάμβανε μόνο έναν κύκλο σεμιναρίων, η συνεχιζόμενη υψηλή ζήτηση από τα μέλη της ΕΣΗΕΑ για επανάληψη της εκπαίδευσης οδήγησε στην υλοποίηση πέντε συνολικά εκπαιδευτικών κύκλων, από τον Μάιο του 2019 έως τον Ιούλιο του 2022, με περισσότερους από 700 δημοσιογράφους μέλη της Ενώσεως να συμμετέχουν σ’ αυτούς.

Το εκπαιδευτικό πρόγραμμα έλαβε πιστοποίηση ποιότητας QTL (Quality Training Label) από τον Τεχνοβλαστό του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης «ΑCTA» και το περιεχόμενο παρέμεινε ουσιωδώς σταθερό σε όλους τους κύκλους, με επιμέρους διαφοροποιήσεις ως προς τις τεχνολογικές εξελίξεις.

Η έρευνα

Εκπονήσαμε έρευνα από τις 29 Σεπτεμβρίου έως τις 10 Νοεμβρίου του 2022, διαμέσου ψηφιακού ερωτηματολογίου σε 270 δημοσιογράφους, μέλη της ΕΣΗΕΑ, οι οποίοι συμμετείχαν στα πέντε σεμινάρια Νέων Μέσων που διοργάνωσε η ΕΣΗΕΑ και έλαβαν τη σχετική βεβαίωση παρακολούθησης σύμφωνα με τις προϋποθέσεις που έθεσε η διαδικασία πιστοποίησης ποιότητας από τον τεχνοβλαστό του ΑΠΘ «ACTA». Τα σεμινάρια της ΕΣΗΕΑ πραγματοποιήθηκαν  κατά την περίοδο 2019-2022.

Στόχος της έρευνας ήταν η εξαγωγή συμπερασμάτων σχετικά με την επανακατάρτιση των επαγγελματιών δημοσιογράφων, θέτοντας ερωτήματα αναφορικά με το αν και κατά πόσο η συγκεκριμένη επανακατάρτιση κρίνεται χρήσιμη και απαραίτητη από τους ίδιους και με ποιον τρόπο επιλέγουν να παρασχεθεί. Από τους 270 δημοσιογράφους στους οποίους εστάλη το ψηφιακό ερωτηματολόγιο, ανταποκρίθηκαν οι 120 (44%).

Η πρωτοτυπία της έρευνας συνίσταται στο γεγονός ότι για πρώτη φορά καταγράφονται τα αποτελέσματα μιας εκπαιδευτικής διαδικασίας (επανα)κατάρτισης στα Νέα Μέσα στην Ελλάδα, στην οποία έλαβαν μέρος αλλά και ζήτησαν επαγγελματίες δημοσιογράφοι, και υλοποιήθηκε από συνέργειες φορέων- τη δημοσιογραφική Ένωση σε συνεργασία με έμπειρους και καταξιωμένους εκπροσώπους της ακαδημαϊκής κοινότητας και του χώρου της επικοινωνίας, οι οποίοι προσέφεραν αφιλοκερδώς τις υπηρεσίες τους.

Τα ερωτήματα που τέθηκαν βασίστηκαν στους ακόλουθους τρεις πυλώνες:

Α) Στο επίπεδο γνώσεων των επαγγελματιών δημοσιογράφων ως προς τον χειρισμό των ηλεκτρονικών υπολογιστών και το επίπεδο γνώσεων σε εξειδικευμένες δεξιότητες ψηφιακής δημοσιογραφίας και Νέων Μέσων πριν το σεμινάριο.

Β) Στη χρησιμότητα των εκπαιδευτικών σεμιναρίων και συγκεκριμένα: Αν οι εκπαιδευόμενοι θεωρούν ότι βοηθήθηκαν από τα σεμινάρια Νέων Μέσων της ΕΣΗΕΑ,  σε τί συνίστατο η βοήθεια αυτή και αν τελικά συνδέεται με την (επαν)ένταξη στην αγορά εργασίας.

Γ) Στην άποψη των επαγγελματιών δημοσιογράφων σχετικά με την κατάρτιση σε θέματα Νέων Μέσων: Αν επιθυμούν να εκπαιδεύονται, με ποια συχνότητα και με ποια μορφή εκπαιδευτικών προγραμμάτων.

Ως ερευνητική μέθοδος επιλέχθηκε η διαδικτυακή δημοσκόπηση με χρήση δομημένου ερωτηματολογίου στο σύνολο του υπό έρευνα πληθυσμού.

Αποτελέσματα της έρευνας

Η στατιστική αποτύπωση των γενικών στοιχείων των συμμετεχόντων κατέδειξε ότι σε σχέση με το φύλο στα σεμινάρια συμμετείχαν εξίσου άνδρες και γυναίκες αλλά σε σχέση με την ηλικία η πλειονότητα των εκπαιδευομένων είναι πάνω από 45 ετών. Συγκεκριμένα, η ηλικιακή ομάδα «45-54» εμφανίζει το υψηλότερο ποσοστό συμμετοχής, ήτοι 54%, και η ηλικιακή ομάδα «55 και άνω» ακολουθεί με 32%. Κατά συνέπεια, διακρίνεται υψηλός συσχετισμός μεταξύ  της ανάγκης για εκπαίδευση στα Νέα Μέσα και την ηλικία.

Γράφημα 1: Κατανομή φύλου εκπαιδευομένων

Γράφημα 2: Κατανομή ηλικίας εκπαιδευομένων

Σε σχέση με το επίπεδο εκπαίδευσης, οι περισσότεροι από τους μισούς εκπαιδευόμενους (53%) έχουν ανώτατη εκπαίδευση και η πλειονότητα (91%) μεταδευτεροβάθμια εκπαίδευση και άνω. Συμπεραίνεται ότι η ανάγκη κατάρτισης στα Νέα Μέσα υπάρχει και μεταξύ των δημοσιογράφων που έχουν ολοκληρώσει ανώτερες και ανώτατες σπουδές. Επαγγελματίες δημοσιογράφοι με εξειδικευμένες σπουδές και κάτοχοι διπλώματος Master επιδιώκουν να καταρτιστούν στα Νέα Μέσα.

Γράφημα 3: Κατανομή επιπέδου εκπαίδευσης εκπαιδευομένων

Σε σχέση με την εργασιακή κατάσταση των εκπαιδευομένων, τα τρία τέταρτα αποτελούνταν από δημοσιογράφους, οι οποίοι την περίοδο των σεμιναρίων εργάζονταν σε όλα τα είδη των Μέσων Επικοινωνίας, με υψηλότερο ποσοστό να εμφανίζεται στους εργαζόμενους σε ιστοσελίδες (27%).

Συνεπώς, είναι οι εργαζόμενοι δημσιογράφοι κατά κύριο λόγο που επιδιώκουν να καταρτιστούν στα Νέα Μέσα ενώ η εργασία σε ενημερωτική ιστοσελίδα δεν συνεπάγεται ότι υφίσταται επαρκής εξοικείωση των εργαζομένων με τα Νέα Μέσα.

Γράφημα 4: Κατανομή εργασιακής κατάστασης εκπαιδευομένων

Γράφημα 5: Κατανομή εκπαιδευομένων ανά Μέσο εργασίας

Ψηφιακές δεξιότητες

Όπως φαίνεται στα ακόλουθα γραφήματα, οι επαγγελματίες δημοσιογράφοι γνωρίζουν πλέον να χειρίζονται πολύ καλά τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές, η χρήση των οποίων έχει ενταχθεί πλήρως στην καθημερινή δημοσιογραφική πρακτική, αλλά δεν έχουν υψηλό επίπεδο γνώσεων χειρισμού των Νέων Μέσων.

Γράφημα 6: Γενικές γνώσεις Η/Υ πριν το σεμινάριο

Γράφημα 7: Εξειδικευμένες γνώσεις πριν το σεμινάριο

Ως προς το είδος των εξειδικευμένων ψηφιακών γνώσεων, οι συμμετάσχοντες δήλωσαν χαμηλό επίπεδο στη χρήση του SEO, των Google Analytics, στη διασταύρωση των πληροφοριών στο διαδίκτυο (fact checking) και στη χρήση του video.

Ο τομέας στον οποίο καταγράφηκε το υψηλότερο γνωστικό επίπεδο ήταν ο χειρισμός των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Ωστόσο, κατά τη διάρκεια της εκπαίδευσης διαπιστώθηκε εννοιολογική απόκλιση μεταξύ χρηστών και διδασκόντων σχετικά με τη χρήση των κοινωνικών μέσων. Είναι διαφορετική η χρήση από την πλευρά του καταναλωτή, ο οποίος είναι ενεργός και περιηγείται στα κοινωνικά δίκτυα και διαφορετική η χρήση τους  από την πλευρά του επαγγελματία δημοσιογράφου. Κατά τη διάρκεια του σεμιναρίου, αναλύθηκαν οι διαφορετικοί τρόποι προσέγγισης των κοινωνικών μέσων σύμφωνα με τη δημοσιογραφική πρακτική (διάχυση της ιστορίας στα διαφορετικά κοινωνικά μέσα, χρήση τους ως εύρεση πηγών, για να διασταυρωθεί μια είδηση, για να βρεθεί μία πηγή, ως προθήκη του δημοσιογραφικού υλικού κ.ά.).

Πίνακας 1: Επίπεδο εξειδικευμένων γνώσεων Νέων Μέσων πριν το σεμινάριο  ανά κατηγορία

Επίπεδο εξειδικευμένων γνώσεων Νέων Μέσων πριν το σεμινάριο, ανά κατηγορία
Λίγο έως καθόλου	Επαρκές	Καλό-Πολύ καλό
CMS Διαχειριστικό
44%	18%	38%
SEO Google Analytics
62%	13%	25%
Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης
31%	27%	43%
Video
58%	21%	21%
Fact Checking
53%	18%	29%

Τελικά πόσο βοήθησε το σεμινάριο;

Σύμφωνα με τα αποτελέσματα, οι εκπαιδευόμενοι εμφανίζονται διχασμένοι ως προς τη βοήθεια που έλαβαν: 53% δηλώνουν ότι βοηθήθηκαν από λίγο έως καθόλου, ενώ 47% δηλώνουν ότι βοηθήθηκαν από αρκετά έως πολύ. Οι περισσότεροι εκπαιδευόμενοι (88%) είναι στη μέση της κλίμακας, με το 45% να δηλώνει ότι έλαβε λίγη βοήθεια και το 43% να δηλώνει ότι έλαβε αρκετή βοήθεια από το σεμινάριο.

Γράφημα 8: Βοήθεια σε γνωστικό επίπεδο

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός ότι σημειώνεται σημαντική απόκλιση μεταξύ της βοήθειας που έλαβαν σε γνωστικό επίπεδο και της βοήθειας που έλαβαν σε επαγγελματικό επίπεδο. Αν και οι δημοσιογράφοι δήλωσαν ότι έλαβαν πολλές γνώσεις, δεν φαίνεται αυτές να τους βοήθησαν επαγγελματικά, παρ’ όλο που οι θεματικές, οι οποίες περιελήφθησαν στο εκπαιδευτικό πρόγραμμα και αναπτύχθηκαν στα σεμινάρια, κρίθηκαν από τους συμμετάσχοντες απολύτως συναφείς με τις απαιτήσεις της αγοράς εργασίας.

Το ίδιο ισχύει και για την επανένταξη στην αγορά εργασίας: Μολονότι οι συμμετάσχοντες έκριναν ότι οι αποκτηθείσες γνώσεις συνδέονταν με τις απαιτήσεις της αγοράς εργασίας και βελτίωσαν το γνωστικό τους επίπεδο, παρ’ όλ’ αυτά, το σεμινάριο δεν τους βοήθησε να επανενταχθούν στην αγορά εργασίας. Δεν εμφανίζεται δηλαδή συσχετισμός μεταξύ του γνωστικού επιπέδου Νέων Μέσων και της εύρεσης εργασίας.

Γράφημα 9: Βοήθεια στην επανένταξη στην αγορά εργασίας

Κάποιοι εκ των εκπαιδευομένων δήλωσαν (στο ελεύθερο πεδίο του ερωτηματολογίου), ότι η αδυναμία εύρεσης εργασίας παρά τις επαρκείς γνώσεις σχετίζεται με άλλου είδους παράγοντες, όπως η ευνοιοκρατία και ο νεποτισμός.

Ιδιαίτερη μνεία θα πρέπει να γίνει και στην ηθική βοήθεια την οποία το σεμινάριο πρόσφερε. Τα υψηλά ποσοστά που σημειώθηκαν καταδεικνύουν ότι ο ψυχολογικός παράγοντας ενισχύεται κατά τη διάρκεια της εκπαιδευτικής διαδικασίας.  Αυτός είναι ένας παράγοντας, ο οποίος δεν πρέπει να παραβλέπεται κατά το σχεδιασμό της εκπαιδευτικής πολιτικής και της λήψης των σχετικών αποφάσεων από τους εκάστοτε φορείς. Η συμπερίληψη των ανθρώπων, οι οποίοι βρίσκονται σε κατάσταση ανεργίας, σε εκπαιδευτικές διαδικασίες μειώνει το αίσθημα περιθωριοποίησης που βιώνουν. Ιδιαίτερα η κατάρτιση στις νέες τεχνολογίες, η οποία εσωκλείει το χαρακτηριστικό των σύγχρονων εξελίξεων, ενεργοποιεί το ενδιαφέρον τους για την επικαιρότητα, προσφέρει κίνητρο, μειώνει το αίσθημα παραίτησης και ενισχύει την αυτοπεποίθηση των ανθρώπων που έχουν μείνει για μικρότερο ή μεγαλύτερο χρονικό διάστημα εκτός αγοράς και αισθάνονται ξεπερασμένοι από τις εξελίξεις.

Γράφημα 10: Βοήθεια σε ηθικό επίπεδο

Συμπεράσματα

Τα σεμινάρια επανακατάτρισης των δημοσιογράφων, όπως αυτά της ΕΣΗΕΑ επιβεβαιώνουν ότι οι επαγγελματίες δημοσιογράφοι, κυρίως ηλικίας 45 ετών και άνω, αν και γνωρίζουν πολύ καλά να χειρίζονται ηλεκτρονικούς υπολογιστές (προγράμματα office), δεν είναι εξοικειωμένοι με τα Νέα Μέσα και εμφανίζουν σημαντικό γνωστικό έλλειμα σε θέματα των νεών τεχνολογιών. Για το λόγο αυτό οι δημοσιογράφοι μιας μεγαλύτερης ηλικίας εκδηλώνουν εντονότερο ενδιαφέρον επιμόρφωσης και εκμάθησης νέων τεχνολογιών.

Η κατάρτιση συμβάλλει στη συστηματοποίηση των αποσπασματικών γνώσεων που έχουν αποκτήσει από την πρακτική καθημερινή εξάσκηση, θέτει σε σειρά διάσπαρτες πληροφορίες, οργανώνει και βελτιώνει την καθημερινή δημοσιογραφική λειτουργία.

• Επιβεβαιώνεται ότι το γνωστικό πεδίο στο οποίο εκτείνεται το πρόγραμμα των σεμιναρίων συνδέεται με τις απαιτήσεις της αγοράς εργασίας.
• Ως προς τους φορείς υλοποίησης των επιμορφωτικών σεμιναρίων, προτάσσεται η επιλογή συνεργειών μεταξύ ακαδημαϊκών ιδρυμάτων και επαγγελματικών ενώσεων και οργανισμών.
• Ως τρόπος παράδοσης, κρίνεται προτιμότερος ο υβριδικός, δια ζώσης στις αίθουσες της ΕΣΗΕΑ και διαδικτυακά ταυτόχρονα. Επιβεβαιώνεται, συνεπώς, ότι η διαδικτυακή εκπαίδευση, η οποία εντάχθηκε στην παγκόσμια κοινότητα την εποχή της πανδημίας έχει εδραιώσει την παρουσία της δίπλα στην παραδοσιακή δια ζώσης διδασκαλία.

Η απουσία σύνδεσης μεταξύ του γνωστικού επιπέδου ενός δημοσιογράφου και της εύρεσης εργασίας χρήζει εκτενέστερης μελέτης. Αναδείχθηκε ότι οι περισσότερες γνώσεις δεν βοηθούν έναν δημοσιογράφο να βρει δουλειά. Θα πρέπει να μελετηθεί αν τούτο σχετίζεται με την οικονομική κρίση ή άλλους παράγοντες που αναφέρθηκαν, όπως ο νεποτισμός, η ευνοιοκρατία και η προσωποληψία και σε τί ποσοστό.

Σε κάθε περίπτωση, αν σε περιόδους οικονομικής κρίσης η κατάρτιση και η επανακατάρτιση δεν οδηγούν στην εύρεση εργασίας, δρουν επικουρικά όταν η οικονομική και κοινωνική κατάσταση εξομαλυνθεί. Αποτελούν ένα ακόμη όπλο στη φαρέτρα των δημοσιογράφων, ένα συγκριτικό πιθανώς πλεονέκτημα για την εύρεση εργασίας.

Περαιτέρω, καταδεικνύεται ότι σε αυτές τις περιόδους κρίσης και οικονομικής δυσχέρειας, οι συνέργειες μεταξύ φορέων αξιολογούνται ως ευεργετικές. Η αλληλεγγύη μεταξύ διαφορετικών επαγγελματικών ομάδων αποδεικνύεται εμπράκτως και συνεισφέρει στην ισχυροποίηση του κοινωνικού ιστού. Στο σεμινάριο της ΕΣΗΕΑ δίδαξαν ακαδημαϊκοί, δημοσιογράφοι και επαγγελματίες του χώρου της επικοινωνίας αφιλοκερδώς, προσφέροντας κατ’ επανάληψη τις γνώσεις και τον χρόνο τους. Από μια τέτοιου είδους διαδικασία, εκτός από τους δημοσιογράφους που εκπαιδεύονται, ωφελείται η δημοσιογραφία συνολικότερα και ενισχύεται εντέλει ο θεσμός της δημοκρατίας.

Ως προς την αγορά εργασίας, η συνεργασία μεταξύ πανεπιστημιακών ιδρυμάτων και δημοσιογραφικών ενώσεων προσφέρει τη σύνδεση της γνώσης με τις απαιτήσεις της αγοράς. Το ακαδημαϊκό περιεχόμενο διαμορφώνεται από τους πανεπιστημιακούς και οι πρακτικές γνώσεις διαμορφώνονται από τους επαγγελματίες.

Επιπλέον, το γεγονός ότι στους εισηγητές περιλαμβάνονται επαγγελματίες δημοσιογράφοι, οι οποίοι απευθύνονται σε συναδέλφους τους, ισχυροποιεί τους δεσμούς μεταξύ του «συναφιού» και προσφέρει hands on πρακτική εκπαίδευση σύμφωνα με τις συνθήκες που επικρατούν στα ειδησεογραφικά newsrooms σε πραγματικό χρόνο.

Οι επαγγελματικές ενώσεις άλλωστε προσφέρονται ως το φυσικό περιβάλλον για την ανάπτυξη μιας τέτοιας λειτουργίας που εξυπηρετεί το σύνολο του κλάδου. Η ενεργή συμμετοχή των σωματείων στα εκπαιδευτικά σεμινάρια διασφαλίζει την ανάδειξη των κανόνων δεοντολογίας και τη διαρκή υπενθύμιση των αρχών του επαγγέλματος καθ’ όλη τη διάρκεια του εγχειρήματος. Επίσης, η στέγαση της εκπαίδευσης των δημοσιογράφων στο επαγγελματικό τους «σπίτι» προσδίδει στο εγχείρημα έναν συμβολικό χαρακτήρα.

Εξυπακούεται ότι η συνεισφορά των επιχειρήσεων ΜΜΕ στη δια βίου κατάρτιση είναι επίσης πολύτιμη. Τα in house σεμινάρια στους ειδησεογραφικούς οργανισμούς προσφέρουν εξειδικευμένες γνώσεις και πρακτική τόσο στα γενικότερα θέματα ψηφιακής δημοσιογραφίας όσο και στα συγκεκριμένα λειτουργικά συστήματα που χρησιμοποιεί το κάθε Μέσο.

Σε κάθε περίπτωση, το γεγονός παραμένει ότι από τη στιγμή που ένας δημοσιογράφος καταρτιστεί σε θέματα ψηφιακής δημοσιογραφίας μια φορά, κατακτά τις βασικές γνώσεις για να συνεχίσει την εκπαίδευση διαδικτυακά ή δια ζώσης, σε κάποιου είδους συλλογική δομή ή κατά μόνας. Τα ψηφιακά εργαλεία εμφανίζουν μια ομοιομορφία στη λειτουργία. Αν κάποιος εξοικειωθεί με το modus operandi μια φορά, είναι ευκολότερο στη συνέχεια να εμβαθύνει ή να διευρύνει τις γνώσεις σε ζητήματα προγραμμάτων, λειτουργικών και ψηφιακών συσκευών.

Βέβαια, παράλληλα με την καθολική παραδοχή της ανάγκης εκπαίδευσης των δημοσιογράφων στα Νέα Μέσα, υφίστανται και προβληματισμοί για τις συνέπειες της ψηφιακής επέλασης στη δημοσιογραφία.

Βιβλιογραφία

Bidzilya, M. Y., Rusynko-Bombyk, M. L., Solomin, O. Y., Hetsko, I. H. & Barchan, V. O. (2022). Implementation of the of Lifelong Learning Principles as a Background for Quality Specialized Education of Journalists, Journal of Curriculum and Teaching, 11 (1), 142-153.

Broussard, M., Diakopoulos, N., Guzman, A. L., Abebe, R., Dupagne, M., & Chuan, C.-H. (2019). Artificial Intelligence and Journalism. Journalism & Mass Communication Quarterly, 96 (3), 673-695. https://doi.org/10.1177/1077699019859901

Cohen, S., N. (2015). Entrepreneurial Journalism and the Precarious State of Media Work. South Atlantic Quarterly, 1 July, 114 (3): 513–533. DOI: https://doi.org/10.1215/00382876-3130723

de Burgh, H. (2003). Skills are not enough: The case for journalism as an academic discipline. Journalism, 4 (1), 95-112. https://doi.org/10.1177/1464884903004001484

Donsbach, W. (2014). Journalism as the new knowledge profession and consequences for journalism education. Journalism, 15 (6), 661–677. https://doi.org/10.1177/1464884913491347

Hansen, M., Roca-Sales, M., Keegan, J., King, G. (2017). “Artificial Intelligence: Practice and Implications for Journalism”, Platforms and Publishers: Policy Exchange Forum I, June 13, Columbia Journalism School, Organized by the Tow Center for Digital Journalism and the Brown Institute for Media Innovation. DOI: https://doi.org/10.7916/D8X92PRD

Hanusch, F. & Bruns, A. (2017) Journalistic Branding on Twitter, Digital Journalism, 5:1, 26-43, DOI: 10.1080/21670811.2016.1152161 

Josephi, B., & O’Donnell, P. (2023). The blurring line between freelance journalists and self-employed media workers. Journalism, 24 (1), 139-156. https://doi.org/10.1177/14648849221086806

Lewis, C. S. (2012). THE TENSION BETWEEN PROFESSIONAL CONTROL AND OPEN PARTICIPATION, Information, Communication & Society, 15: 6, 836-866, DOI: 10.1080/1369118X.2012.674150

Reed, K., Walsh-Childers, K., Fischer, K., & Davie, B. (2020). Restoring Trust in Journalism: An Education Prescription. Journalism & Mass Communication Educator, 75 (1), 40–45. https://doi.org/10.1177/1077695820904192