Αμφισβητώντας την τέταρτη εξουσία: Τα πραγματικά “fake news” είναι τα ΜΜΕ

Η έλλειψη εμπιστοσύνης του κοινού προς τα ΜΜΕ αποκτά διεθνώς ολοένα και μεγαλύτερες διαστάσεις, στην περίπτωση όμως της Ελλάδας φαίνεται να ξεπερνά κάθε προηγούμενο. H ανάδυση του «σκεπτικισμού» απέναντι στα παραδοσιακά ΜΜΕ πηγάζει από την αξιολόγηση των προθέσεων των δημοσιογράφων από το κοινό, καθώς το τελευταίο φαίνεται όλο και περισσότερο να βρίσκεται «σε επιφυλακή» για δημοσιογραφικές πρακτικές που ξεφεύγουν από τα επαγγελματικά πρότυπα άσκησης της δημοσιογραφίας. Oι πολίτες δείχνουν να εμπιστεύονται σε μεγαλύτερο βαθμό ανεξάρτητα επιχειρηματικά εγχειρήματα στο χώρο του διαδικτύου, ακόμη και blogs, μολονότι αναγνωρίζουν ότι δεν λειτουργούν με βάση τις επαγγελματικές νόρμες της δημοσιογραφίας.

Social TV: Η άνοδος της διαμεσολαβημένης κοινωνικότητας σε πραγματικό χρόνο

Η τηλεόραση παγκοσμίως επιχειρεί να ενσωματώσει τα χαρακτηριστικά των κοινωνικών δικτύων (social media) στη δική της λογική, δηλαδή το να απευθύνεται σε ένα μαζικό κοινό με στόχο την αναγέννηση της τηλεοπτικής εμπειρίας και του τηλεοπτικού περιεχομένου. Πρόκειται για τη λεγόμενη κοινωνική τηλεόραση (social TV), η οποία βασίζεται στη συνδυαστική αξιοποίηση της τηλεόρασης και των νέων τεχνολογιών έτσι ώστε να προωθηθούν εμπειρίες τηλεοπτικής παρακολούθησης διαμεσολαβημένες από την οθόνη του υπολογιστή ή άλλων έξυπνων συσκευών που να περιλαμβάνουν αλληλεπίδραση με αφορμή το τηλεοπτικό περιεχόμενο. Το καίριο ερώτημα είναι εάν η συμμετοχή του κοινού στις νέες δραστηριότητες της κοινωνικής τηλεόρασης μπορεί να συμβάλει στη δημιουργία αφοσιωμένων τηλεθεατών, έστω και διαφορετικής μορφής από τους παραδοσιακούς τηλεθεατές.

Η διαφάνεια ως η νέα κανονιστική νόρμα της δημοσιογραφίας

Η ανάπτυξη της ψηφιακής δημοσιογραφίας σε συνδυασμό με την αυξανόμενη δυσπιστία απέναντι στα παραδοσιακά  μέσα ενημέρωσης έχει οδηγήσει σε μια μεταστροφή από τη νόρμα της αντικειμενικότητας στη νόρμα της διαφάνειας, καθώς η τελευταία μοιάζει να αποτελεί την καταστατική συνθήκη παραγωγής των ειδήσεων στο χώρο του διαδικτύου. Η αλήθεια του δημοσιογραφικού λόγου θα πρέπει να εδράζεται στην διαφάνεια, καθώς η τελευταία είναι αυτή που διαφοροποιεί τους δημοσιογράφους από τους υπόλοιπους παραγωγούς περιεχομένου.

Τηλεοπτικός αναπρογραμματισμός: Πρόκειται για μία καλοκαιρινή τηλεοπτική πρακτική;

Οι τηλεοπτικές επαναλήψεις ή, καλύτερα, η στρατηγική των τηλεοπτικών σταθμών να αναπρογραμματίζουν παλαιότερες τηλεοπτικές σειρές, σίριαλ ή εκπομπές σε συγκεκριμένες χρονικές περιόδους και σε καθημερινή βάση αποτελεί μία γνωστότατη πρακτική των τηλεοπτικών σταθμών σε παγκόσμιο επίπεδο. Στην Ελλάδα, ο θερινός προγραμματισμών των κρατικών και, κυρίως, των ιδιωτικών καναλιών έχει συνδεθεί ως επί το πλείστον με την προβολή κωμικών σειρών και σίριαλ παλαιότερων δεκαετιών. Ωστόσο, προτού ο αναπρογραμματισμός «ληγμένων» τηλεοπτικών προϊόντων σε διαφορετικές χρονικές ζώνες (αλλά και στην prime time) αποτελέσει μία προσφιλή τακτική των ελληνικών τηλεοπτικών σταθμών, είχε προηγηθεί η δοκιμή και η παγίωσή του στα αμερικανικά τηλεοπτικά δίκτυα ήδη από τη δεκαετία του 1950.

#hashtag: H διάχυση της καινοτομίας

Στη σύγχρονη κοινωνική πραγματικότητα τα κοινωνικά δίκτυα αποτελούν πλέον σημεία αναφοράς και τρόπο επικοινωνίας για μια ολόκληρη γενιά η οποία χαρακτηρίζεται είτε ως «Millennials είτε ως «i-γενιά». Με την έλευση του microblogging, έχουν αναδυθεί νέα επικοινωνιακά εργαλεία που επιτρέπουν στους χρήστες την αποστολή σύντομων γραπτών μηνυμάτων περιλαμβάνοντας δύο ή τρεις προτάσεις, για παράδειγμα τα τιτιβίσματα/δημοσιεύσεις στο Twitter, η ανταλλαγή μηνυμάτων σε ιστοσελίδες, όπως το Facebook, η ευρεία χρήση του Instagram και του snapchat. Η χρήση του «hashtag», το οποίο κυριαρχεί στα social media, ειδικά στο Twitter και στο Instagram, είναι σχεδόν συνυφασμένη με το microblogging.

Η διαρκής επέλαση των ριάλιτι

Το Survivor, τοποθετούμενο στον πυρήνα της πολιτικής οικονομίας των μέσων επικοινωνίας, δεν αποτελεί απλώς σύμπτωμα της υπάρχουσας παθολογίας του τηλεοπτικού πεδίου όπου η λογική της αγοράς κυριαρχεί, αλλά κάτι περισσότερο. Επιβεβαιώνει ότι στις μέρες μας και παρά την ραγδαία άνοδο του διαδικτύου και τη σύγκλιση των μέσων επικοινωνίας η τηλεόραση εξακολουθεί να αποτελεί το πεδίο της κοινής μας αναφοράς, τη φαντασιακή μας πλατεία που υποκαθιστά την κοινωνική πραγματικότητα.

Η χαμένη εμπιστοσύνη στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης

Από τις κύριες προκλήσεις που έχουν να αντιμετωπίσουν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι η αμφισβήτηση της αξιοπιστίας των πληροφοριών που μεταδίδουν. Όπως έδειξε μεγάλη έρευνα του Ινστιτούτου Reuters για τη μελέτη της δημοσιογραφίας (2017), οι περισσότεροι καταναλωτές περιεχομένου δεν εμπιστεύονται πια τα παραδοσιακά Μέσα ενημέρωσης, αλλά συγχρόνως έχουν γίνει περισσότερο καχύποπτοι και με τα Social Media. Εξαίρεση αποτελεί η περίπτωση της Ελλάδας.