Οι περιπέτειες του Υπουργείου Τύπου – ΓΓΕΕ στη Μεταπολίτευση (1974-2019)

Η αναγκαιότητα σύστασης, η χρησιμότητα και οι διαφορετικοί ρόλοι του «Υπουργείου Τύπου» ή της «Γενικής Γραμματείας Ενημέρωσης και Επικοινωνίας» στο ραδιοτηλεοπτικό πεδίο από τη Μεταπολίτευση έως σήμερα (1974-2019), αναδεικνύονται μέσα από την παρούσα μελέτη. Το 1974 συγκροτείται η Γενική Γραμματεία Τύπου και Πληροφοριών και έκτοτε έχει ονομαστεί Υπουργείο Τύπου και ΜΜΕ, Γενική Γραμματεία Ενημέρωσης και Επικοινωνίας, Υπουργείο Ψηφιακής Πολιτικής, Τηλεπικοινωνιών και Ενημέρωσης (ΥΨΗΠΤΕ) – στο οποίο υπαγόταν, μεταξύ άλλων, η ΓΓΕΕ – κ.ά. Μετά τις εθνικές εκλογές της 7ης Ιουλίου 2019, το «Υπουργείο Τύπου» παραμένει ως Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης και ενσωματώνονται σ’ αυτό Υπηρεσίες κι από άλλα υπουργεία. Η Γενική Γραμματεία Ενημέρωσης και Επικοινωνίας, υπάγεται πλέον, απευθείας στον Πρωθυπουργό, ενώ από τις 23 Ιουλίου 2019, οι αρμοδιότητες των ανωτέρω δίνονται στον Υφυπουργό παρά τω Πρωθυπουργώ και Κυβερνητικό Εκπρόσωπο. Το παρόν κείμενο χαρτογραφεί την πορεία του «Υπουργείου Τύπου» μέσω της σύνθεσης αποσπασματικών πληροφοριών, κυρίως διαμέσου της προσέγγισης αρμόδιων προσώπων, που έχουν διατελέσει πολιτικοί προϊστάμενοι σ’ αυτό και διαδραμάτισαν κομβικό ρόλο στην εξέλιξή του και εξετάζει τις αλλαγές που υπέστη το «Υπουργείο Τύπου» στη Μεταπολίτευση.

Παράδοξα των Ευρωεκλογών του 2019

Στις εκλογές για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο που ολοκληρώθηκαν την προηγούμενη εβδομάδα σε πολλές χώρες τα αποκαλούμενα “αντι-συστημικά” λαϊκιστικά κόμματα βγήκαν ενισχυμένα από την εκλογική αναμέτρηση. Αν και δεν πέτυχαν να συγκροτήσουν τη μεγαλύτερη ομάδα στο Ευρωκοινοβούλιο, έχουν πλέον τη δύναμη να μπλοκάρουν αποφάσεις που χρειάζονται ενισχυμένη πλειοψηφία, αλλά και να συνεχίσουν σε αυτό που κάνουν καλύτερα, να επηρεάζουν το δημόσιο διάλογο και την ατζέντα των παραδοσιακών κομμάτων. 

Όλα αυτά λίγο-πολύ αντηχούν την περίφημη μεταφορά που χρησιμοποίησε ο πολιτικός επιστήμονας Benjamin Arditi για τον «καλεσμένο που ήπιε κάτι παραπάνω (…)

Πλαισίωση και πολιτική οικονομία του Ελληνικού Τύπου: Η δημοσιογραφική κάλυψη των μνημονίων

Οι τρεις δανειακές συμβάσεις που υπέγραψαν οι Ελληνικές κυβερνήσεις με τους δανειστές (2010-2015) αποτελούν ένα από τα κορυφαία πολιτικά ζητήματα της σύγχρονης πολιτικής ιστορίας της Ελλάδας, αλλά και της Ευρώπης. Τα μνημόνια έφεραν αρκετές φορές την Ελλάδα στην κορυφή της ατζέντας της Ευρωπαϊκής και παγκόσμιας επικαιρότητας, αλλά προκάλεσαν και το ενδιαφέρον των επιστημόνων της επικοινωνίας.Ιδιαίτερη προσοχή δόθηκε στην αναπαράσταση της Ελλάδας στα διεθνή μέσα, αλλά και στον αντίκτυπο που είχε η κρίση στα Μέσα Ενημέρωσης και τη δημοσιογραφία της χώρας. Αντίθετα, το παρόν άρθρο εστιάζει στην κάλυψη των τριών μνημονίων από τον Ελληνικό Τύπο, καθώς και την επιρροή που είχαν στη δημοσιογραφική διαδικασία παραγωγής περιεχομένου οι σχέσεις μεταξύ της δομής του Τύπου και της δομής της πολιτικής.

Ελληνικά Μέσα ενημέρωσης: το παράδοξο σπιράλ αξιοπιστίας

Πριν 30 χρόνια, η σχέση ανάμεσα στους πολίτες και τα μέσα ενημέρωσης, ιδίως τα ιδιωτικά, θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως ειδυλλιακή. Οι πολίτες εγκατέλειπαν τα κρατικά μέσα και στράφηκαν αρχικά στην ιδιωτική ραδιοφωνία και μετέπειτα στην ιδιωτική τηλεόραση. Σταδιακά όμως, αυτή η σχέση έχασε τη μαγεία της. Η εμπιστοσύνη χρησιμοποιείται συχνά για να σκιαγραφηθούν οι σχέσεις με την πάροδο του χρόνου μεταξύ δύο πλευρών. Στην πράξη, η εμπιστοσύνη ενέχει πολλά συστατικά στοιχεία προερχόμενα από κάθε πτυχή της κοινωνικής ζωής, από την αγάπη και τη σύνδεση παιδιού – γονέων έως την πολιτική συμμετοχή και ούτω καθεξής.

Η διαρκής επέλαση των ριάλιτι

Το Survivor, τοποθετούμενο στον πυρήνα της πολιτικής οικονομίας των μέσων επικοινωνίας, δεν αποτελεί απλώς σύμπτωμα της υπάρχουσας παθολογίας του τηλεοπτικού πεδίου όπου η λογική της αγοράς κυριαρχεί, αλλά κάτι περισσότερο. Επιβεβαιώνει ότι στις μέρες μας και παρά την ραγδαία άνοδο του διαδικτύου και τη σύγκλιση των μέσων επικοινωνίας η τηλεόραση εξακολουθεί να αποτελεί το πεδίο της κοινής μας αναφοράς, τη φαντασιακή μας πλατεία που υποκαθιστά την κοινωνική πραγματικότητα.

Ο Τύπος ως «Αντίπαλος»

Η εχθρική σχέση μεταξύ των πολιτικών και των μέσων ενημέρωσης σε πολλές χώρες, ιδίως σε όσες υφίστανται οικονομική, πολιτική, αλλά και πολιτιστική κρίση, δεν είναι τόσο καινούργια, όσο υποστηρίζεται. Στην πράξη, είναι τόσο παλιά, όσο και η ίδια η σύγχρονη δημοκρατία. Όμως, η διαπάλη για την υπεροχή μεταξύ των πολιτικών, δημοσιογράφων και μέσων ενημέρωσης έχει οδηγήσει σε μια καθόλου ευνοϊκή κάλυψη και σχολιασμό της πολιτικής και ίσως, επακόλουθα, στην αύξηση του κυνισμού των πολιτών απέναντι τόσο στους πολιτικούς, όσο και στα μέσα ενημέρωσης και τους δημοσιογράφους. Τα νέα μέσα ενημέρωσης δεν διαφέρουν στην ουσία από τα παλαιότερα, στην πράξη λειτουργούν με γνώμονα τα ίδια, αν και κεκαλυμμένα οικονομικά κίνητρα και η δημόσια δυσαρέσκεια έχει απογειωθεί, καθώς πολλαπλασιάζεται από «post» σε «post» και τα συνακόλουθα like. Αν και το μέλλον της πολιτικής επικοινωνίας δεν είναι προδιαγεγραμμένο, υπάρχουν λόγοι τόσο για αισιοδοξία, όσο και για ανησυχία.

Digital Humanities και διαδίκτυο: Η ανάδυση της ψηφιακής παράδοσης

Πέρα από την παραγωγή «λόγου» και τη συγκρότηση κοινωνικών ταυτοτήτων, η επιρροή του διαδικτύου είναι εμφανής και στον τρόπο με τον οποίο οι ανθρωπιστικές επιστήμες «εκσυγχρονίζονται», συμπλέουν με τα νέα τεχνολογικά δεδομένα και δημιουργούν νέες περιοχές έρευνας, όπως εκείνη των Digital Humanities.