της Σόνιας Χαϊμαντά

Το κύμα επανεφεύρεσης των επιχειρηματικών μοντέλων στα ελληνικά ΜΜΕ αποτελεί μια καίρια και αναγκαία «απάντηση» στις καταιγιστικές εξελίξεις που διαμορφώνουν το σύγχρονο τοπίο της Ενημέρωσης. Οι παραδοσιακές εφημερίδες και τα περιοδικά, άλλοτε πυλώνες πληροφόρησης, βρίσκονται αντιμέτωπα με αμείλικτες προκλήσεις, από την ταχύτατη ψηφιοποίηση και τις διαρκώς μεταβαλλόμενες καταναλωτικές συνήθειες έως την κατακόρυφη πτώση των διαφημιστικών εσόδων. Μέσα σε αυτό το ρευστό και απαιτητικό περιβάλλον, οι οργανισμοί ΜΜΕ επιδεικνύουν αξιοσημείωτη ευελιξία και δημιουργικότητα, αναζητώντας τολμηρές και καινοτόμες λύσεις για να αναγεννηθούν και να επιβιώσουν στη νέα εποχή της ενημέρωσης.

Adapt or Die

Αυτό το κύμα επανεφεύρεσης υποδεικνύει ότι ο κλάδος των ΜΜΕ προσπαθεί να αναδιαμορφώσει τις πρακτικές του για να παραμείνει σχετικός και ανταγωνιστικός στο σύγχρονο περιβάλλον.

Ορισμένα επιχειρηματικά μοντέλα που επανεφευρίσκονται στα ΜΜΕ στην Ελλάδα περιλαμβάνουν:

1. Ψηφιακές συνδρομές: Πολλά ΜΜΕ στρέφονται σε μοντέλα επί πληρωμή, όπως ψηφιακές συνδρομές ή συνδρομητικές υπηρεσίες (insidestory, kathimerini.gr, Tovima.gr) για αποκλειστικό περιεχόμενο, καθώς τα έσοδα από την έντυπη κυκλοφορία μειώνονται συνεχώς.

2. Hybrid μοντέλα εσόδων: Κάποια μέσα ενημέρωσης ενσωματώνουν διαφορετικές πηγές εσόδων, όπως συνδυασμό ψηφιακής διαφήμισης, native advertising, branded content, και συνδρομές για να αντιμετωπίσουν τις διακυμάνσεις των παραδοσιακών πηγών εισοδήματος. Ο Όμιλος Αλαφούζου εφαρμόζει τέτοιες πρακτικές, συνδυάζοντας διαφήμιση και συνδρομές σε διάφορες πλατφόρμες του.

3. Επένδυση σε περιεχόμενο on-demand: Με την άνοδο των streaming platforms και την ενίσχυση των προτιμήσεων για περιεχόμενο on-demand, πολλοί οργανισμοί επικεντρώνονται στην παραγωγή βίντεο και podcasts που προσελκύουν κοινά μέσω ευκολίας και ποιότητας. Το News247 του ομίλου 24Media έχει επενδύσει σε podcasts και βίντεο, προσαρμοζόμενο στις νέες ανάγκες της αγοράς.

4. Εξατομικευμένες ειδήσεις και AI: Η χρήση τεχνητής νοημοσύνης και ανάλυσης δεδομένων για την παροχή προσωποποιημένου περιεχομένου γίνεται όλο και πιο δημοφιλής. Αυτό βοηθά στην ενίσχυση της εμπειρίας του αναγνώστη, καθιστώντας τις ειδήσεις πιο σχετικές με τα ενδιαφέροντά του. Το Protothema.gr, το lifo.gr και η HuffPost Greece χρησιμοποιούν εργαλεία που βασίζονται σε δεδομένα για να προσαρμόσουν το περιεχόμενο στους αναγνώστες τους.

5. Συνεργασίες και συμπράξεις: Οι συνεργασίες μεταξύ ΜΜΕ και άλλων φορέων όπως πανεπιστήμια, think tanks, ακόμα και τεχνολογικές εταιρείες, δημιουργούν ευκαιρίες για νέα επιχειρηματικά μοντέλα και καινοτομίες. Η πρόσφατη συμφωνία μεταξύ Disney+, HBO, ERTFLIX, ANT1+ και Vodafone TV δημιουργεί ένα ολοκληρωμένο οικοσύστημα ψυχαγωγίας που αναβαθμίζει την ελληνική αγορά. Η Vodafone TV, με αποκλειστικό περιεχόμενο από Disney και HBO, συμπεριλαμβανομένων και ελληνικών παραγωγών, προσφέρει πλέον μια ελκυστική επιλογή για τους καταναλωτές. Παράλληλα, η Cosmote TV ακολουθεί την τάση με την εμπορική της σύμπραξη με τη Nova και με πακέτα που συνδυάζουν Netflix και Paramount+, προσφέροντας και οικονομικά κίνητρα στους χρήστες.

6. Μικρότερες, εξειδικευμένες ομάδες περιεχομένου: Αρκετά ΜΜΕ στην Ελλάδα κινούνται προς το μοντέλο «small is beautiful», δημιουργώντας μικρότερες και ευέλικτες ομάδες που παράγουν στοχευμένο, ποιοτικό περιεχόμενο για συγκεκριμένα κοινά. Το Popaganda είναι ένα παράδειγμα εξειδικευμένης ομάδας που εστιάζει σε εναλλακτικό, καλλιτεχνικό και κοινωνικό περιεχόμενο.

7. Πλατφόρμες κοινωνικών μέσων και διανομή περιεχομένου: Η στρατηγική διανομής περιεχομένου μέσω των κοινωνικών δικτύων (Facebook, Instagram, Twitter, TikTok) είναι βασικό στοιχείο για την προσέλκυση νεότερων ηλικιακών ομάδων και την αύξηση της αλληλεπίδρασης. Η Athens Voice έχει ενισχύσει την παρουσία της σε πλατφόρμες όπως το Instagram και το TikTok για να προσεγγίσει νεανικό κοινό.

8. Crowdfunding και υποστήριξη από την κοινότητα: Ορισμένα ελληνικά ΜΜΕ (TVXS, Press Project) έχουν στραφεί σε μοντέλα χρηματοδότησης από το κοινό μέσω crowdfunding, ενισχύοντας τη δέσμευση των αναγνωστών και παρέχοντας βιωσιμότητα μακροπρόθεσμα. Η Εφημερίδα των Συντακτών έχει χρησιμοποιήσει crowdfunding για την ενίσχυση της ανεξαρτησίας της και τη διασφάλιση της βιωσιμότητάς της.

Σύμφωνα με τα στοιχεία της έκθεσης της PwC Global Entertainment & Media Outlook 2024-2028 παρά το γεγονός ότι η Ελλάδα όπως είναι φυσικό αποτελεί «σταγόνα» στον ωκεανό της παγκόσμιας αγοράς, αναδύει ορισμένα θετικά στοιχεία παρά τις προκλήσεις και τους κινδύνους.

Ο Βασίλης Δημακάκος, Head of TMT Sector της PwC Ελλάδας, δήλωσε: «Καθώς η παγκόσμια βιομηχανία ψυχαγωγίας και Μέσων Ενημέρωσης συνεχίζει να αναπτύσσεται, με την Ελλάδα στο εκτιμώμενο +1.6% CAGR μέχρι το 2028, εντοπίζονται κίνδυνοι, όσο και ευκαιρίες. Οι αλλαγές στις προτιμήσεις των καταναλωτών και η αβεβαιότητα σχετικά με τη συνεχή επίδραση του ψηφιακού μετασχηματισμού και των νέων και αναδυόμενων τεχνολογιών, όπως η Generative AI, εμπνέουν ένα κύμα επανεφεύρεσης επιχειρηματικών μοντέλων. Εάν οι επιχειρήσεις του Κλάδου επιθυμούν να εξασφαλίσουν το μερίδιό τους από τις αυξανόμενες δεξαμενές εσόδων που εντοπίζονται, θα πρέπει να επαναπροσδιορίσουν τον τρόπο με τον οποίο δημιουργούν, παρέχουν και καταγράφουν αξία, αξιοποιώντας τόσο την ανάπτυξη της διαφήμισης, όσο και την ευκαιρία που παρουσιάζει η τεχνητή νοημοσύνη. Καθώς οι χρήστες καταναλώνουν ολοένα και περισσότερο διαδικτυακό περιεχόμενο, οι εταιρείες καλούνται αντίστοιχα να διαφοροποιήσουν τις προσφορές των προϊόντων τους και να συνεχίσουν να συνδέονται με τους καταναλωτές στις πλατφόρμες όπου εκείνοι περνούν μεγαλύτερο διάστημα από τον χρόνο τους. Μέχρι στιγμής, πολλές από τις εφαρμογές της Τεχνητής Νοημοσύνης στη βιομηχανία ψυχαγωγίας και Μέσων Ενημέρωσης έχουν επικεντρωθεί στην ταχύτητα και την αποτελεσματικότητα. Καθώς κοιτάμε μπροστά, ο κλάδος θα πρέπει να επικεντρωθεί στο πώς η GenAI μπορεί να οδηγήσει σε μεγαλύτερη δημιουργία αξίας μέσω του πειραματισμού, και της ανακάλυψης και υιοθέτησης νέων λύσεων και διαδικασιών».

Η μεγάλη, παγκόσμια εικόνα

– Τα έσοδα της βιομηχανίας ψυχαγωγίας και Μέσων ενημέρωσης αυξήθηκαν κατά 5% το 2023, φτάνοντας τα 2,8 τρις δολάρια, με πρόβλεψη να αγγίξουν τα 3,4 τρις δολάρια το 2028.

– Τα διαφημιστικά έσοδα αναμένεται να ξεπεράσουν το 1 τρις δολάρια το 2026, ενώ το 2028 θα διπλασιαστούν σε σύγκριση με το 2020.

– Οι υπηρεσίες streaming συνεχίζουν να αυξάνονται, ενισχυμένες από την ενοποίηση υπηρεσιών, τα ζωντανά αθλήματα, και τα διαφημιστικά έσοδα.

– Τα τυχερά παιχνίδια προβλέπεται να ξεπεράσουν τα 300 δις δολάρια το 2028, με ισχυρή ανάπτυξη στην περιοχή Ασίας-Ειρηνικού.

– Τεχνητή Νοημοσύνη (Generative AI) αναμένεται να μετασχηματίσει τα επιχειρηματικά μοντέλα και να δημιουργήσει νέες ροές εσόδων.

Παρά τις οικονομικές αντιξοότητες, την αναταραχή που έφερε η τεχνολογία και τον αυξημένο γεωγραφικό και βιομηχανικό ανταγωνισμό ο κλάδος ξεπέρασε τον μέσο όρο ανάπτυξης παγκοσμίως που αναφέρει το ΔΝΤ, σύμφωνα με τα στοιχεία της έκθεσης της PwC Global Entertainment & Media Outlook 2024-2028. Αντίστοιχα, οι προβλέψεις της έρευνας, η οποία καλύπτει 13 τομείς σε 53 χώρες και περιοχές, αναφέρουν ότι τα παγκόσμια έσοδα του κλάδου αναμένεται να αγγίξουν τα 3,4 τρισεκατομμύρια δολάρια το 2028, καταγράφοντας ετήσιο ρυθμό αύξησης (CAGR) 3,9%. Αναλυτικότερα, σύμφωνα με τα ευρήματα, τα διαφημιστικά έσοδα αναμένεται να φτάσουν το 1 τρισεκατομμύριο δολάρια το 2026 και προβλέπεται να αντιστοιχούν σε περισσότερο από το ήμισυ (55%) της συνολικής αύξησης των εσόδων του κλάδου κατά την επόμενη πενταετία.

Η έρευνα προβλέπει επίσης ότι οι υπηρεσίες streaming, που παραδοσιακά εξαρτώνται από τα συνδρομητικά μοντέλα, αντιμετωπίζουν αυξημένο ανταγωνισμό και προκλήσεις όσον αφορά τη χρήση και την υιοθέτηση από τους καταναλωτές. Έτσι, προκειμένου να συνεχίσουν να αναπτύσσονται, αναζητούν ώθηση από την ενοποίηση των υπηρεσιών, τα ζωντανά αθλητικά γεγονότα (συμπεριλαμβανομένων των μεγα-γεγονότων όπως οι θερινοί Ολυμπιακοί Αγώνες), τον περιορισμό της κοινής χρήσης κωδικών πρόσβασης και την υιοθέτηση διαφημιστικών μοντέλων.

Σε παγκόσμιο επίπεδο, οι ΗΠΑ καταγράφουν τη μεγαλύτερη καταναλωτική δαπάνη και παραμένουν η μεγαλύτερη διαφημιστική αγορά παγκοσμίως (με ετήσιο ρυθμό ανάπτυξης έως το 2028), αντιπροσωπεύοντας περισσότερο από το ένα τρίτο των παγκόσμιων δαπανών το 2023. Ωστόσο, άλλες μεγάλες αγορές, όπως η Κίνα (με ετήσιο ρυθμό ανάπτυξης 7,1%) και η Ινδία (με ετήσιο ρυθμό ανάπτυξης 8,3%), καθώς και λιγότερο ώριμες αγορές όπως η Ινδονησία (με ετήσιο ρυθμό ανάπτυξης 8,5%) και η Νιγηρία (με ετήσιο ρυθμό ανάπτυξης 10,1%), παρατηρείται να αναπτύσσονται ταχύτερα.

Τα παγκόσμια διαφημιστικά έσοδα αναμένεται να αυξηθούν με ετήσιο ρυθμό (CAGR) 6,7% έως το 2028. Παράλληλα, τα συνολικά έσοδα από τη διαφήμιση πρόκειται να φτάσουν το 1 τρισεκατομμύριο δολάρια το 2026 (ενώ το 2028 τα έσοδα θα είναι διπλάσια από αυτά του 2020), την ίδια στιγμή που η διαφήμιση προβλέπεται να αντιπροσωπεύει το 55% της συνολικής ανάπτυξης του κλάδου κατά τα επόμενα πέντε χρόνια. Συγκεκριμένα, η διαφήμιση στο διαδίκτυο είναι η μεγαλύτερη και μία από τις ταχύτερα αναπτυσσόμενες συνιστώσες της διαφημιστικής βιομηχανίας. Σύμφωνα με τα ευρήματα της έρευνας, μόνο το 2023 αυξήθηκε κατά 10,1%, καταγράφοντας επιπλέον έσοδα 52,5 δισεκατομμυρίων δολαρίων, ενώ προβλέπεται να αυξάνεται με ετήσιο ρυθμό 9,5% έως το 2028, όταν και θα φτάσει να αντιπροσωπεύει το 77,1% της συνολικής διαφημιστικής δαπάνης.

Οι υπηρεσίες streaming αναζητούν νέα μοντέλα ανάπτυξης. Η χρήση υπηρεσιών streaming και η αποδοχή από τους καταναλωτές αυξάνεται, αν και με χαμηλότερο ρυθμό από ό,τι τα τελευταία χρόνια. Οι πάροχοι υπηρεσιών βρίσκονται αντιμέτωποι με αυξημένο ανταγωνισμό και προκλήσεις προκειμένου να πείσουν τους καταναλωτές να πληρώσουν περισσότερα για ψηφιακά αγαθά και υπηρεσίες. Οι παγκόσμιες συνδρομές σε υπηρεσίες βίντεο over-the-top (OTT) εκτιμάται ότι θα ανέλθουν σε 2,1 δισεκατομμύρια το 2028 από 1,6 δισεκατομμύρια το 2023, καταγράφοντας μέση ετήσια αύξηση 5%. Τα παγκόσμια μέσα έσοδα ανά συνδρομή βίντεο OTT αναμένεται αντίστοιχα να αυξηθούν ελάχιστα, από 65,21 δολάρια το 2023 σε 67,66 δολάρια το 2028. Η οριακή άνοδος ωθεί την αγορά να αναδιαμορφώσει τα επιχειρηματικά της μοντέλα, αναζητώντας νέες πηγές εσόδων πέραν των συνδρομών. Σε αυτά περιλαμβάνονται διαφημιστικά μοντέλα που περιλαμβάνουν μειωμένη συνδρομή για όσους θέλουν να βλέπουν διαφημίσεις μαζί με το τηλεοπτικό περιεχόμενο, ο περιορισμός της κοινής χρήσης κωδικών πρόσβασης, η προβολή ζωντανών αθλημάτων και η ενοποίηση του κλάδου. Στις ανεπτυγμένες αγορές, η ενοποίηση αυτή λαμβάνει τη μορφή της ομαδοποίησης των παρόχων συνδρομητικών υπηρεσιών. Με βάσει τις εκτιμήσεις, μέχρι το 2028 η διαφήμιση θα αντιπροσωπεύει περίπου το 28% των παγκόσμιων εσόδων από το OTT streaming, από 20% το 2023.

Ο κλάδος των παιχνιδιών ξεχωρίζει καθώς οι ζωντανές εκδηλώσεις και ο κινηματογράφος ανακάμπτουν Ο κλάδος του gaming παγκοσμίως, ο οποίος περιλαμβάνει και τα e-sports, συνεχίζει να αποτελεί τον ταχύτερα αναπτυσσόμενο τομέα ψυχαγωγίας και ενημέρωσης, με τα συνολικά έσοδα να φτάνουν τα 227,6 δισεκατομμύρια δολάρια το 2023, αυξημένα κατά 4,6%. Σύμφωνα με την έρευνα της PwC, τα έσοδα θα ξεπεράσουν τα 300 δισεκατομμύρια δολάρια το 2027, νούμερο σχεδόν διπλάσιο από τα επίπεδα του 2019. Ως προς τις επιμέρους γεωγραφικές περιοχές, αυτή της Ασίας-Ειρηνικού παραμένει η μεγαλύτερη περιφερειακή αγορά, αντιπροσωπεύοντας το 48,1% του παγκόσμιου τζίρου, με προοπτική το ποσοστό αυτό να αυξηθεί στο 54,4% το 2028, αντιστοιχώντας σε 181,8 δισ. δολάρια.

Ως προς τους επιμέρους τομείς, οι εμπειρίες που απαιτούν αυτοπρόσωπη παρουσία και σχετίζονται με την τεχνολογία, όπως η ζωντανή μουσική και ο κινηματογράφος, καταγράφουν σημαντική ανάπτυξη, με τις πωλήσεις εισιτηρίων κινηματογράφου και μουσικής να αντιπροσωπεύουν το 38,6% της καθαρής αύξησης των καταναλωτικών δαπανών παγκοσμίως το 2023. Με κινητήρια δύναμη τα μεγάλα γεγονότα, όπως οι παγκόσμιες περιοδείες, τα έσοδα από τη ζωντανή μουσική αυξήθηκαν κατά 26% και αντιπροσωπεύουν περισσότερο από το ήμισυ της συνολικής αγοράς μουσικής. Αντίστοιχα, βοηθούμενη από μια σειρά επιτυχημένων κυκλοφοριών το 2023, η κινηματογραφική βιομηχανία σημείωσε αύξηση 30,4% στις δαπάνες στο box office, σε σχέση με το προηγούμενο έτος, ενώ τα παγκόσμια έσοδα από τον κινηματογράφο αναμένεται να ξεπεράσουν το 2026 τα επίπεδα που είχαν πριν από την πανδημία του 2019.

Σχετικά με την έρευνα

Η έκθεση της PwC «Global Entertainment & Media Outlook 2024-28», η οποία διανύει το 25ο έτος της, παρέχει εμπεριστατωμένη ανάλυση των παγκόσμιων καταναλωτικών και διαφημιστικών δαπανών για την ψυχαγωγία και τα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Περιλαμβάνει πενταετή ιστορικά στοιχεία και πενταετή στοιχεία πρόβλεψης και σχόλια για 13 τμήματα του κλάδου σε 53 χώρες και εδάφη. Οι τομείς είναι B2B, κινηματογράφος, διαδίκτυο και κατανάλωση δεδομένων, διαφήμιση στο διαδίκτυο, μουσική, ραδιόφωνο και podcasts, εφημερίδες, περιοδικά και βιβλία, διαφήμιση εκτός σπιτιού, over-the-top βίντεο, παραδοσιακή τηλεόραση, βιντεοπαιχνίδια και esports, εικονική πραγματικότητα (VR) και επαυξημένη πραγματικότητα (AR). Τα πλήρη στοιχεία της έρευνας είναι προσβάσιμα στη διεύθυνση www.pwc.com/outlook. Σχετικά με την PwC Στην PwC, στόχος μας είναι η δημιουργία κλίματος εμπιστοσύνης στην κοινωνία και η επίλυση σημαντικών προβλημάτων. Είμαστε ένα δίκτυο εταιρειών σε 151 χώρες με περισσότερα από 364.000 στελέχη που δεσμεύονται να παραδίδουν ποιοτικό έργο στις ελεγκτικές, φορολογικές και συμβουλευτικές υπηρεσίες που αναλαμβάνουν.