της Σόνιας Χαϊμαντά
Ένα σύνθετο «patchwork» από προγράμματα μέτρων στήριξης του Τύπου και των ΜΜΕ (online και offline) συνθέτει η καταγραφή των επιμέρους πολιτικών, υποσχέσεων, δεσμεύσεων και πρακτικών των κυβερνήσεων των κρατών – μελών της Ε.Ε. για την αντιμετώπιση των συνεπειών της κρίσης της πανδημίας του κορονοϊού. Οι περισσότερες χώρες υιοθετούν την πρακτική ένταξης των ΜΜΕ σε προστατευτικά προγράμματα – «ομπρέλα» προκειμένου να στηρίξουν τόσο τις επιχειρήσεις των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης όσο και τους δημοσιογράφους, μισθωτούς και freelance.
Φαίνεται ότι η κουλτούρα κάθε χώρας σε θέματα πολυφωνίας και στήριξης του Τύπου διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην εξειδίκευση των προγραμμάτων στήριξης για τον Τύπο όπως επίσης εξέχοντα ρόλο έχει και η οικονομική κατάσταση στην οποία βρίσκονταν τα ταμεία των Μέσων πριν ξεσπάσει η πανδημία. Τα αποτελέσματα τα οποία καταγράφουμε αποτελούν μια πρώτη αποτύπωση των εξαγγελιών και φυσικά υπάρχουν ακόμη σημαντικά κενά που θα συμπληρωθούν.
Ενδιαφέρον παρουσιάζει η σπουδή που επιδεικνύει και οι επιλογές που κάνει κάθε χώρα για τη στήριξη είτε του λεγόμενου παραδοσιακού Τύπου είτε των online Μέσων. Προφανώς σχετίζεται είτε με την ωριμότητα των επιμέρους αγορών είτε με την ευρωστία τους είτε τελικά με τα προβλήματα που αντιμετωπίζει κάθε κλάδος. Γιατί η δικαιολογητική βάση κάθε κυβέρνησης δεν είναι κοινή για το όποιο πρόγραμμα εξαγγέλλεται. Δεν υπάρχει κοινός παρονομαστής πέραν της διεκδίκησης σύστασης κοινού ταμείου αρωγής των ευρωπαϊκών Μέσων από 42 ευρωβουλευτές. Μια τελευταία επισήμανση: Η αγορά διαφημιστικού χωροχρόνου για την προβολή των καμπανιών των κυβερνήσεων δεν αποτελεί ελληνική «πατέντα».
Πίνακας: Μέτρα ενίσχυσης Τύπου λόγω Κορωνοϊού |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Πηγή: έρευνα από ΔΟΔ, sites υπουργείων επιμέρους χωρών, ΕΣΗΕΑ, ΠΟΕΣΥ, Γ.Γ. Επικοινωνίας και Ενημέρωσης
Ελλάδα
Στις 21/3/20 με απόφαση της κυβέρνησης είναι υποχρεωτική η πώληση των εφημερίδων από τα εμπορικά καταστήματα λιανικής (σούπερ και μίνι μάρκετ). Η μη συμμόρφωση τιμωρείται με πρόστιμο. Οι freelance, οι ελεύθεροι επαγγελματίες και οι αυτοαπασχολούμενοι απέκτησαν πρόσβαση στην πλατφόρμα ΕΡΓΑΝΗ στην οποία μπορούν να προσφύγουν οι πληγέντες φορολογούμενοι και να αποζημιωθούν με 800 ευρώ. Η πρόβλεψη ισχύει και για εργαζόμενους σε εφημερίδες, περιοδικά και σε άλλες εκδοτικές δραστηριότητες.
Με εγγυήσεις δανείων που υλοποιούνται, με την έκδοση εγγυήσεων από την Ελληνική Αναπτυξιακή Τράπεζα για οικονομικούς διαμεσολαβητές και έχουν πρόσβαση όλες οι ελληνικές επιχειρήσεις. Πρόγραμμα επιτρεπτών προκαταβολών ύψους 1 δισεκατομμύριο ευρώ στο οποίο έχουν πρόσβαση όλες οι επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται σε όλους τους τομείς και απευθύνεται σε όσες αντιμετωπίζουν προσωρινές δυσκολίες. Τρία προγράμματα στήριξης συνολικού ύψους 4,2 δισεκατομμύρια ευρώ για να στηριχθεί η οικονομία και οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις (ΜμΕ).
Ηνωμένο Βασίλειο
1. Ο διευθυντής για τα ΜΜΕ και τις δημιουργικές βιομηχανίες απάντησε με επιστολή στην Οργάνωση των επαγγελματιών εκδοτών (PPA Professional Publishers) διαβεβαιώνοντας ότι θα ληφθούν κατ’ εξαίρεση μέτρα στήριξης. Ωστόσο, στην επιστολή δεν είναι σαφές ότι θα περιλαμβάνεται και ο Τύπος στις (υπηρεσίες αναψυχής).
2. Αναστέλλεται η πληρωμή ΦΠΑ μέχρι τον Ιούνιο και προβλέπεται μηδενικός ΦΠΑ για τις ηλεκτρονικές εκδόσεις. Η κυβέρνηση δεσμεύθηκε για διαφημιστικές δαπάνες λέγοντας ότι ετοιμάζουν μεγάλη διαφήμιση στα έντυπα.
3. Η αναστολή δεν ισχύει για την πληρωμή ΦΠΑ που καταβάλλεται στο πλαίσιο του μίνι One stop Shop (MOSS) βάσει του οποίου ο ΦΠΑ καταχωρείται και καταβάλλεται για πωλήσεις ψηφιακών υπηρεσιών σε καταναλωτές της Ε.Ε. Η αναστολή καταβολής του ΦΠΑ ισχύει για τις υποχρεώσεις επιχειρήσεων στο Η.Β.
4. Πρόγραμμα αναστολής επιχειρησιακών δανείων λόγω πανδημίας προβλέπονται κρατικά δάνεια έως 5 εκατ. στερλινών (5,65 εκατ. ευρώ) σε επιχειρήσεις του Η.Β. χωρίς να καταβάλλουν τόκους το Α΄ εξάμηνο με κρατική εγγύηση 80%.
5. Με κοινή πρωτοβουλία του Υπ. Οικονομικών και της τράπεζας της Αγγλίας χρηματοδοτική διευκόλυνση λόγω πανδημίας με την οποία θα διατεθούν σε επιχειρήσεις εγγυήσεις και δάνεια ύψους 330 δις στερλινών.
6. Δύο διαφορετικά προγράμματα ενίσχυσης του κράτους των Μικρομεσαίων Επιχειρήσεων στο Η.Β. Το πρώτο θα καλύπτει το 80% των δανειακών διευκολύνσεων για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις και το δεύτερο θα διαθέσει 600 εκατ. στερλίνες άμεση βοήθεια σε ΜμΕ που επλήγησαν από την πανδημία. Επιπλέον ένα πρόγραμμα – ομπρέλα ύψους 50 δις στερλινών.
Γαλλία
Ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν ανακοίνωσε τη δημιουργία ενός προσωρινού ταμείου αποζημίωσης με στόχο την τηλεόραση και τις εταιρείες κινηματογραφικών παραγωγών και έχασαν σημαντικό μέρος των εσόδων τους λόγω της πανδημίας Covid-19. Ο Μακρόν αποκάλυψε την πρωτοβουλία σε ευρεία τηλεοπτική ομιλία την Τετάρτη (6 Μαΐου), περιγράφοντας λεπτομερώς τι κάνει η κυβέρνησή του για να στηρίξει τον πολιτιστικό τομέα της Γαλλίας.
Στις 18/3 ο υπουργός Πολιτισμού ανακοίνωσε την ενίσχυση με 22 εκατ. ευρώ του τομέα Πολιτισμού και περαιτέρω ειδικά μέτρα που θα προστεθούν στα αρχικά για
α. εγγυήσεις έως 70% σε δάνεια που θα χορηγούν οι τράπεζες
β. δημιουργία Ταμείου αποπληρωμής κεφαλαίου στα δάνεια που εκχωρούνται
γ. επιτάχυνση επιστροφής ποσών που αφορούν πιστώσεις φόρων
δ. στις 16/4 εκδόθηκε διάταγμα για τη μερική ανεργία στον τομέα του Τύπου που προβλέπει την αποζημίωση των freelance δημοσιογράφων στην περίπτωση που δεν μπορούν να εργαστούν. Στις 15/4 παρατάθηκε η ισχύς του Ταμείου Αλληλεγγύης και τροποποιήθηκε για να περιβληθούν οι μικρές επιχειρήσεις που αντιμετωπίζουν δυσκολίες λόγω της πανδημίας. Επιπλέον στις 20/4 υιοθετήθηκε σχέδιο – ομπρέλα 7 δις ευρώ για τη στήριξη της οικονομίας.
Γερμανία
Πακέτο οικονομικής βοήθειας 50 δισεκατομμύρια ευρώ για την πολιτιστική βιομηχανία, τα ΜΜΕ και τη δημιουργική βιομηχανία.
α. Άμεση ανακούφιση (επιχορηγήσεις) των αυτοαπασχολούμενων και των Μικρών επιχειρήσεων και για τους freelance δημοσιογράφους, προβλέπεται κοινωνική ασφάλιση (στην οποία περιλαμβάνεται και η ανεργία) για περίοδο 6 μηνών.
β. Αναβάλλεται η πληρωμή δόσεων δανείων και διευκολύνεται η μείωση των φόρων.
γ. δεν έχουν ακόμη συγκεκριμενοποιηθεί τα μέτρα που αφορούν τον τομέα του Τύπου. Η Γερμανία ψήφισε μέτρα ενίσχυσης της οικονομίας. Στις 11/4 τροποποίησε τα μέτρα που είχαν εγκριθεί για την περαιτέρω στήριξη της οικονομίας.
Ισπανία
1. Μείωση ΦΠΑ από 21% σε 4% για όλες τις ψηφιακές εκδόσεις (βιβλία, περιοδικά, διαδικτυακές εφημερίδες – 24 εκατ. ευρώ)
2. Τη δυνατότητα ο τομέας του Τύπου να κάνει χρήση της ρύθμισης ERTE (ρυθμίσεις προσωρινής απασχόλησης)
3. Αναστολή πληρωμής φόρων ΜμΕ για 6 μήνες (14 δις ευρώ). Απαλλαγή καταβολής κοινωνικών εισφορών για επιχειρήσεις που πλήττονται και συνεχίζουν να απασχολούν εργαζόμενους κάνοντας χρήση των ρυθμίσεων ERTE. Αναστολή πληρωμής φόρων για 6 μήνες σε μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις καθώς και αυτοαπασχολούμενους (14 δις ευρώ). Για τις ΜμΕ και τους αυτοαπασχολούμενους παράταση έως 30/5 της κατάθεση φορολογικών δηλώσεων και αξιολόγησης. Ευελιξία στον υπολογισμό του φόρου εισοδήματος και πληρωμής των δόσεων ΦΠΑ των ΜμΕ και των αυτοαπασχολούμενων βάσει του πραγματικού εισοδήματος το 2020 (1,1 δις ευρώ).
4. Δύο προγράμματα – ομπρέλα κρατικής ενίσχυσης και δύο προγράμματα εγγυήσεων για επιχειρήσεις και αυτοαπασχολούμενους συνολικού προϋπολογισμού 20 δις ευρώ.
Ιταλία
Διαφημιστικό bonus: Πιστώσεις φόρου για τη σταδιακή επένδυση διαφήμισης στον ημερήσιο ή περιοδικό Τύπο (συμπεριλαμβανομένων των ψηφιακών ΜΜΕ τοπικής και εθνικής εμβέλειας) που αντιστοιχεί στο 30% της δαπάνης το 2020.
1. Επιχειρήσεις που απασχολούν λιγότερους από 5.000 εργαζόμενους και έχουν τζίρο λιγότερο από 1,5 δις ευρώ το χρόνο θα λάβουν το 90% του ποσού που έχουν ζητήσει, το ποσοστό αυτό μειώνεται για τις μεγαλύτερες επιχειρήσεις και τις επιχειρήσεις που έχουν μεγαλύτερο τζίρο.
2. Τριάντα δις ευρώ προορίζονται για τις ΜμΕ οποιουδήποτε μεγέθους. Επιπλέον το Ταμείο των ΜμΕ ενισχύθηκε με κεφάλαια και χρηματοδοτικές ευκαιρίες.
3. Αναστέλλονται ή αναβάλλονται οι πληρωμές ΦΠΑ και φορολογικών υποχρεώσεων επιχειρήσεων με τζίρο μικρότερο από 50 εκατ. ευρώ που παρουσίασαν μείωση εσόδων τουλάχιστον 33%. Προβλέπονται πιστώσεις φόρου σε εταιρείες που παρουσίασαν μείωση 25% των εσόδων τους.
4. Αναστολή χρεών των ΜμΕ που επλήγησαν και δύο προγράμματα εγγυήσεων συνολικής αξίας 200 δις ευρώ για τη στήριξη των ΜμΕ και του συνόλου της οικονομίας.
Αυστρία
Η κυβέρνηση πρότεινε μέτρα ενίσχυσης του τομέα των ΜΜΕ που ψήφισαν στη Βουλή την 1η Απριλίου. Το συνολικό ποσό των 32 εκατ. ευρώ θα διανεμηθεί σε ιδιωτικά εμπορικά κανάλια (15 εκατ. ευρώ), ημερήσιες εφημερίδες (12,1 εκατ. ευρώ), εβδομαδιαίες εφημερίδες (2,7) και σε μη εμπορικά ιδιωτικά κανάλια (2 εκατ. ευρώ). Ειδική χρηματοδότηση για τα έντυπα φύλλα των ημερήσιων εφημερίδων, ειδική προώθηση πωλήσεων για τις ημερήσιες και εβδομαδιαίες εφημερίδες στις 17 Απριλίου υιοθετήθηκε στην Αυστρία το σχέδιο παροχής εγγυήσεων για τη στήριξη των Μικρομεσαίων επιχειρήσεων που επλήγησαν.
Βέλγιο
Στον τομέα των ΜΜΕ και του Τύπου πρόκειται
α. Να διανεμηθούν 3 εκατ. ευρώ σε ΜΜΕ που χρήζουν στήριξης
β. Η κυβέρνηση θα αγοράσει διαφημιστικό χώρο σε όλα τα εθνικά ΜΜΕ. Το μέτρο στοχεύει στην ενίσχυση των ΜΜΕ.
γ. Θα διανεμηθούν 550.000 στους freelancers δημοσιογράφους.
δ. Η κυβέρνηση ξεκινά μελέτη για τον τρόπο με τον οποίο τα ΜΜΕ θα εξαρτώνται λιγότερο από τα διαφημιστικά έσοδα. Το Βέλγιο δημιούργησε σχέδιο εγγυήσεων για τη διάθεση 50 εκατ. ευρώ στις εταιρείες που επλήγησαν από τον κορονοϊό.
Δανία
Το πρόγραμμα στήριξης των ΜΜΕ καλύπτει τη χρονική περίοδο από 9/3 έως 8/7 και προβλέπει:
α. ετήσιες οικονομικές ενισχύσεις (360 εκατ. κορωνών Δανίας ή 46 εκατ. ευρώ) που θα καταβληθούν στο ακέραιο και όχι τμηματικά.
β. στα ΜΜΕ με 30-50% απώλειες διαφημιστικών εσόδων θα δοθούν αποζημιώσεις έως 60%.
γ. στα ΜΜΕ των οποίων οι απώλειες διαφημιστικών εσόδων υπερέβησαν το 50% θα δοθούν αποζημιώσεις έως 80%.
δ. το σχέδιο ενίσχυσης καλύπτει όλες τις εγγεγραμμένες στο Συμβούλιο Τύπου επιχειρήσεις ΜΜΕ
ε. το πακέτο ενίσχυσης δεν έχει όριο αλλά υπολογίζεται ότι θα στοιχίσει 180 εκατ. κορώνες Δανίας ή 26 εκατ. ευρώ).
στ. ορισμένα κόμματα συμφώνησαν να δοθούν στα ΜΜΕ στήριξη ύψους 368 εκατ. κορωνών Δανίας περίπου 47 εκατ. ευρώ όμως πρόκειται για ποσό που είχε ήδη προϋπολογιστεί για τα ΜΜΕ.
Ολλανδία
1. Δημιουργήθηκε προσωρινό ταμείο έκτακτης ανάγκης για τη Δημοσιογραφία της χώρας ύψους 11 εκατ. ευρώ. Στο πρόγραμμα έχουν πρόσβαση όλοι οι δημόσιοι ραδιοτηλεοπτικοί σταθμοί και οι επιχειρήσεις ΜΜΕ.
2. Υιοθετήθηκε πρόγραμμα επιδοτούμενων δανείων ύψους 100 εκατ. ευρώ για να στηριχθούν οι ΜμΕ.
Ιρλανδία
1. Απαλλαγή των ΜμΕ (με τζίρο λιγότερο από 3 εκατ. ευρώ) από την καταβολή τόκων για εμπρόθεσμες πληρωμές ΦΠΑ Ιανουαρίου – Φεβρουαρίου και Μαρτίου – Απριλίου και αναστολή των φορολογικών υποχρεώσεων Μαρτίου και Απριλίου. Οι φορολογικές δηλώσεις πρέπει να υποβληθούν έγκαιρα ωστόσο η Εφορία δεσμεύθηκε ότι θα συνεργαστεί με τους φορολογούμενους που αντιμετωπίζουν δυσκολίες στην πληρωμή των υποχρεώσεών τους και επίσης απαλλαγή από την υποχρέωση καταβολής τόκου για ορισμένους φόρους.
2. Το πρόγραμμα Covid-19 επιδότησης μισθού προβλέπει για τους εργοδότες επιστροφή χρημάτων 70% για κάθε μισθωτό, οι εργοδότες δεν έχουν υποχρέωση να καταβάλλουν το σύνολο του 70%. Η ρύθμιση αφορά όλους τους εργοδότες σε όλους τους τομείς της οικονομίας.
3. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε δύο επιμέρους προγράμματα 200 εκατ. ευρώ για τη στήριξη των επιχειρήσεων που δοκιμάζονται από την κρίση.
Λετονία
1. Στις 26/3 ο κ. Pountulis υπουργός Πολιτισμού της Λετονίας υποσχέθηκε ότι κανένας εργαζόμενος στη βιομηχανία του Πολιτισμού και των ΜΜΕ δεν θα ξεχασθεί όσο διαρκεί η κρίση. Η κυβέρνηση ανέβαλε την απόφαση που αφορά τις προτάσεις του υπ. Πολιτισμού για τη στήριξη της βιομηχανίας του Πολιτισμού και των ΜΜΕ και ακόμη δεν έχουν ληφθεί τα σχετικά μέτρα.
2. Πρόγραμμα 250 εκατ. ευρώ πρόγραμμα επιδοτούμενων δανείων και δανειοδοτικών εγγυήσεων.
Λουξεμβούργο
1. Η κυβέρνηση θέλει να στηρίξει την online δημοσιογραφία. Αυτός είναι ο λόγος που στις 11/3 ψήφισε την προώθηση της διαδικτυακής δημοσιογραφίας. Οι δικαιούχοι θα λάβουν 100.000 ευρώ εφόσον συμμορφωθούν με τις παρακάτω απαιτήσεις για 6 μήνες τουλάχιστον:
α. να δημοσιοποιούνται από εκδότη με έδρα το Λουξεμβούργο
β. να απασχολούν τουλάχιστον 2 δημοσιογράφους
γ. να παρέχουν πληροφορίες γενικού ενδιαφέροντος
2. Η πρωτοβουλία δεν συνδέεται με πανδημία όμως οι δημοσιογράφοι μπορούν να επωφεληθούν.
3. Υιοθετήθηκε πρόγραμμα ύψους 300 εκατ. ευρώ για τη στήριξη επιχειρήσεων που αντιμετωπίζουν δυσκολίες.
Φινλανδία
1. Τα ΜΜΕ ζήτησαν την προσωρινή αναστολή ΦΠΑ στις πωλήσεις συνδρομών και ως εναλλακτική λύση μηδενικό ΦΠΑ.
2. Η κυβέρνηση πρότεινε σχέδιο για την επιστροφή στις επιχειρήσεις, του ΦΠΑ που είχε καταβληθεί στις αρχές του 2020. Η επιστροφή του ΦΠΑ θα μπορούσε να λειτουργήσει ως δάνειο προς τις επιχειρήσεις και το μερίδιο του ΦΠΑ που είχε ήδη πληρωθεί να επιστραφεί ως δάνειο. Η αποπληρωμή του δανείου στο κράτος θα γίνει σε δύο χρόνια.
3. Η κυβέρνηση επίσης πρόβλεψε την επιχορήγηση των ΜμΕ και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε δύο κρατικά προγράμματα εγγυήσεων του δημοσίου και επιχορηγούμενων δανείων για τη στήριξη των επιχειρήσεων που αντιμετωπίζουν τις επιπτώσεις της πανδημίας, συνολικού ύψους 5 δις ευρώ.
Ταμείο άμεσης ανάγκης σε ευρωπαϊκό επίπεδο
Η κα Dace Melbarde Λετονή ευρωβουλευτής και αντιπρόεδρος της επιτροπής Πολιτισμού και Παιδείας του Ευρωκοινοβουλίου ζήτησε από την Ε.Ε. να συστήσει Ταμείο Άμεσης ανάγκης για τη στήριξη των ΜΜΕ και της Δημοσιογραφίας. Μαζί με άλλους 41 ευρωβουλευτές απέστειλε ανοικτή επιστολή στον πρόεδρο και τους θεσμούς της Ε.Ε. Στην επιστολή επισημαίνουν ότι ο τομέας των ΜΜΕ «αποδεκατίζεται από την κρίση».
Photo credit: @cottonbro
medianalysis.net 